Haftalık Ekonomi Analizi
Küresel bazda tüm ülkeler Covid-19 salgını ile mücadele etmeye devam ediyor. Fed, ABD ekonomisini Covid-19 salgını ile mücadelede güçlü tutmak için 2,3 trilyon dolara kadar kredi sağlayacak ilave eylem kararını dün açıkladı. Salgının etkilerini azaltmak için atılan hamle, küçük ve orta ölçekli işletmeler ile eyalet ve yerel hükümetlere yardım programları içeriyor. Bu haberlerin etkisiyle küresel piyasalarda iyimser hava hakim oldu. Diğer taraftan, IMF Başkanı Türkiye dahil tüm üye ülkelerle yapıcı temasları olduğunu ifade etti. Ayrıca virüs salgınının 2020 yılında global ekonomik büyümeyi keskin şekilde negatife döndüreceğini ve 1930'lardaki Büyük Bunalım'dan bu yana görülen en kötü resesyonu tetikleyeceğini belirtti. Yurt içinde hazine nakit dengesi, Covid-19 salgını etkisinin Türkiye’de de ağır bir şekilde hissedildiği martta 40 milyar 445 milyon TL açık verdi. Bugün TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı henüz Covid-19 salgını etkilerinin görülmediği Ocak döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 306 bin kişi azalarak 4 milyon 362 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0,9 puanlık azalış ile %13,8 seviyesinde gerçekleşti. 15-64 yaş grubunda işsizlik oranı %14,1, istihdam oranı %48,6 oldu. Kayıt dışı çalışanların oranı ise %31,0 seviyesine geriledi. Haftaya yükselişle başlayan ve hafta genelinde küresel piyasalarda artan risk iştahı ile iyimser bir eğilim sürdüren BİST100 Endeksi, haftayı %7,73 primle 96.471 puandan tamamladı. Hafta genelinde yukarı yönlü hareket ederek 6,80 sınırını test eden Dolar/TL, dün IMF ve Fed’den gelen açıklamaların ardından 6,62 seviyesine gevşedi. 7,40 sınırının üzerine kadar yükselen Euro/TL ise 7,25’in altına indi. Bu hafta piyasaların yakından takip ettiği bir diğer konu ise OPEC+ ülkelerinin petrol fiyatlarındaki sert düşüşü durdurmak amacıyla dün gerçekleştirdikleri toplantı oldu. Toplantı sonucunda üretimi kısma konusunda anlaşmaya varıldı. Şu anda petrol arzının günlük en az 10 milyon varil azaltılmasının gündemde olduğu belirtildi. Ancak petrol fiyatları, üretim kısıntısı kararına karşın düşüş gösteriyor. Brent tipi petrolün varili bu hafta en düşük 30,68 seviyesini gördü. Fed’in yeni teşvik paketiyle birlikte hızla yükselişe geçen altının onsu 1.690 doları görürken, gramı hafta içinde 365 TL ile rekor kırdı. Dolar endeksi ise bu gelişmelerin beraberinde 100 seviyesinin altına geriledi. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftaya 667 seviyesinden başlayarak hafta sonuna doğru 547 seviyesine kadar geriledi. 27 Mart-3 Nisan haftasında yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 3,3 milyar dolar azalarak 194,1 milyar dolara geriledi. Aynı dönemde yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 184,9 milyon dolar hisse senedi ve 338,1 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) satışı gerçekleştirdi.
Haftanın ilk işlem gününe %1,60 artıda 90.989 puandan başlayan ve gün içinde yükseliş eğiliminde hareket eden BİST100 Endeksi, %2,81 kazançla 92.071 puandan günü tamamladı. Türkiye 2 yıllık tahvil faizi %12,59’dan, 10 yıllık tahvil faizi %14,71’den ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,59 seviyesinden haftayı karşıladı. Dolar endeksi 100,78 seviyesinden haftaya başlarken, Euro/Dolar 1,08 sınırının üzerinde işlem gördü. Altının onsu 1.618,4 dolardan, gramı ise 350 liradan işleme başladı.
Pazartesi günü TCMB, Mart ayı fiyat gelişmeleri değerlendirmesini yayımladı. Raporda, yıllık enflasyondaki düşüşte, enerji ve gıda fiyatlarının belirleyici olduğu belirtildi. Enerji fiyatları, Türk lirasındaki değer kaybına karşın, salgın hastalığa bağlı olarak uluslararası petrol fiyatlarındaki sert düşüşle önemli oranda azaldığının altı çizildi. Gıda yıllık enflasyonundaki yavaşlamada taze meyve ve sebze fiyatları etkili olduğu belirtilen Merkez Bankası değerlendirmesinde, diğer gıda kalemlerinin enflasyonu yükseldiği ifade edildi. Hizmet enflasyonunun Mart'ta sınırlı ölçüde gerilediği belirtilen raporda, temel mal grubunda enflasyonun döviz kurunda yaşanan gelişmelerle artış kaydettiğine dikkat çekildi. Çekirdek göstergelerde yıllık enflasyonun bir miktar hızlandığı belirtildi.
Almanya’da fabrika siparişleri, Şubat ayında %2,4 düşüş beklentisine karşın %1,4 azalış gösterdi. Siparişler, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise %1,5 artış kaydetti.
Salı günü açıklanan verilere göre, Hazine nakit dengesi, Covid-19 salgını etkisinin Türkiye’de de ağır bir şekilde hissedildiği martta 40 milyar 445 milyon TL açık verdi. Şubatta açık 8 milyar 974 milyon TL idi. Buna göre, geçen ay Hazinenin nakit gelirleri 53 milyar 918 milyon lira, nakit giderleri 94 milyar 364 milyon lira oldu. Faiz dışı giderler 83 milyar 320 milyon lira, faiz ödemeleri ise 11 milyar 44 milyon lira olarak gerçekleşti. Faiz dışı denge ise 29 milyar 402 milyon lira açık verdi.
Almanya’da şubat ayında mevsimsellik ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi, bir önceki aya kıyasla %0,3 artış gösterdi. Piyasalarda beklenti ise %0,9 azalış olması yönündeydi. Sanayi üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre ise %1,2 daralma kaydetti.
Çarşamba günü Fed, Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) 2 ve 15 Mart’ta düzenlenen toplantılarına ilişkin tutanakları yayımladı. Tutanakta Covid-19 salgınının ekonomideki etkisi geçene kadar faiz oranlarının 0 seviyesinde tutulacağının sinyali verildi. Tutanaklarda, "Para politikasıyla ilgili olarak katılımcılar, ekonominin son olayları atlattığından ve komitenin istihdam ile fiyat istikrarı hedeflerini başarma doğrultusunda rayına oturduğuna emin olana kadar, faiz oranının yüzde 0-0,25 aralığında kalmasının uygun olacağı kanısına vardılar." ifadesi kullanıldı. Ayrıca, Fed'in hanehalkları ve işletmelere kredi akışını sağlamak, maksimum istihdam ve fiyat istikrarını desteklemek için tüm araçlarını kullanmaya hazır olduğunun altı çizildi.
Perşembe günü, Fed, ABD ekonomisini Covid-19 salgını ile mücadelede güçlü tutmak için 2,3 trilyon dolara kadar kredi sağlayacak ilave eylem kararı aldı. Salgının etkilerini azaltmak için atılan hamle, küçük ve orta ölçekli işletmeler ile eyalet ve yerel hükümetlere yardım programları içeriyor.
IMF Başkanı Türkiye dahil tüm üye ülkelerle yapıcı temasları olduğunu ifade etti. Ayrıca virüs salgınının 2020 yılında global ekonomik büyümeyi keskin şekilde negatife döndüreceğini ve 1930'lardaki Büyük Bunalım'dan bu yana görülen en kötü resesyonu tetikleyeceğini ifade etti.
İngiltere ekonomisi, şubat ayında henüz virüs salgınının olumsuz etkilerine maruz kalmadan önce %0,1 daralma gösterdi. İnşaat sektörü %1,7 düşerken hizmet sektörü değişmedi, sanayi üretimi %0,1 artarken imalat sanayi %0,5'lik artış kaydetti.
Perşembe günü, ABD açısından yoğun bir veri akışı oldu. ABD’de ÜFE martta aylık %0,2 azalırken, endeks şubatta %0,6 azalış göstermişti. Yıllık bazda ise %0,7 artış gösterdi. Haftalık işsizlik maaşına başvuruların sayısı 6,6 milyon oldu. Beklenti ise 5,5 milyon olması yönündeydi. Böylece virüs salgınının etkilerinin zirve yaptığı ABD'de son 3 haftada işsizlik maaşı başvuru rakamı 16 milyona ulaştı. ABD’de Michigan tüketici güven endeksi, virüs vakalarındaki artış, şirketlerin faaliyetlerini durdurması ve milyonlarca insanın işten çıkarılmasıyla, nisanda sert bir düşüşle 71 oldu. (Beklenti 75)
OPEC+ ülkelerinin petrol fiyatlarındaki sert düşüşü durdurmak amacıyla dün gerçekleştirdikleri toplantı sonucunda üretimi kısma konusunda anlaşmaya varıldı. Şu anda petrol arzının günlük en az 10 milyon varil azaltılmasının gündemde olduğu belirtildi.
TCMB tarafından her hafta Perşembe günü açıklanan yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre, 27 Mart-3 Nisan haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 184,9 milyon dolar hisse senedi ve 338,1 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) satışı gerçekleştirdi. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranının 600 seviyesinin üstüne çıkması ve koronavirüs nedeniyle volatilitenin artmasıyla hisse tarafında yabancı satışı 11 haftalık seriye ulaşırken DİBS tarafında 9 hafta oldu. BİST100 Endeksi 27 Mart-3 Nisan tarihleri arasında %1,62 değer kazanmış olup 2 yıllık gösterge tahvil faizi ise 86 baz puan azaldı.
Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayımlanan verilere göre 3 Nisan ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 2.169 milyon dolar azalarak 118.347 milyon dolara ve tüzel kişilerin döviz mevduatı 1.117 milyon dolar azalarak 75.802 milyon dolara geriledi. 27 Mart kapanışında 6,4560 olan TCMB dolar alış kuru 3 Nisan tarihinde 6,6672 seviyesine yükseldi. Böylelikle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatında görülen sert düşüşe rağmen Dolar/TL’deki %3,3’lük değer kazancının etkisiyle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatının TL karşılığı 19.789,8 milyon TL artarak 1.294,4 milyar TL olarak gerçekleşti.
Bugün TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı Ocak döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 306 bin kişi azalarak 4 milyon 362 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0,9 puanlık azalış ile %13,8 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 1,1 puanlık azalış ile %15,7 oldu. 15-64 yaş grubunda işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,9 puan azalışla %14,1, tarım dışı işsizlik oranı ise 1,1 puanlık azalışla %15,8 oldu. Bu yaş grubunda istihdam oranı 0,4 puanlık azalışla %48,6, işgücüne katılma oranı ise 1,1 puanlık azalışla %56,5 oldu. Kayıt dışı çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise 2,1 puan azalarak %31,0 olarak gerçekleşti.
Bugün açıklanan bir diğer veriye göre, ABD’de enflasyon, martta %0,4 olurken yıllık bazda ise %1,5 olarak gerçekleşti.
Haftanın son işlem gününe %0,38 artıda 96.201 puandan başlayan BİST100 Endeksi, küresel piyasaların ‘Kutsal Cuma’ nedeniyle tatil olduğu günde yükseliş eğilimini sürdürerek %0,66 kazançla 96.471 puandan günü tamamladı. ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,729 seviyesinde yer alırken, Türkiye 2 yıllık gösterge tahvil faizi %12,16 ve 10 yıllık tahvil faizi %13,59’dan işlem görüyor. Dolar endeksi 99,41 seviyesinde, Euro/Dolar paritesi 1,09 sınırının üzerinde bulunuyor.
Uzun Vadede Ne Bekliyoruz…
6,75x olan BİST100 cari F/K çarpanı 9,6x olan 5 yıllık ortalamasına göre %29,9 iskontolu. Türkiye özelinde 2018 ve 2019 yılında artan piyasa volatilitesinin azalmasıyla Borsa İstanbul son dönemde önemli bir ralli yaparak rekor tazelemesine rağmen koronavirüs ve petrol fiyatlarındaki hareketler nedeniyle uluslararası endekslere paralel şekilde 2017 yılından beri en düşük seviyelerini gördü. Mevcut çarpanda iskonto olmasına rağmen önümüzdeki dönem için belirsizliklerin artıyor olması BİST için aşağı yönlü riskleri artırabilir.
2019’da tamamı ikinci yarıda olmak üzere toplam 1.200 baz puan indirime giderek politika faizini %12,00 seviyesine indiren TCMB 16 Ocak’ta yapılan 2020 yılının ilk toplantısında 75 ve 19 Şubat’taki toplantısında ise 50 baz puanlık indirime gitti. TCMB, korona virüs salgını nedeniyle 17 Mart’ta, planlı toplantısından 2 gün önce, olağanüstü toplanarak 100 baz puan indirimle haftalık repo faizini %9,75’e çekti.
Mart ayında %0,57 artan TÜFE’nin TCMB beklenti anketine göre; Nisan ayında %0,97, 2020 yılı sonunda %9,98 ve 12 ay sonrasında %9,51 artması beklenmektedir. Yine aynı ankette Dolar/TL’nin 2020 sonunda 6,51, 12 ay sonrasında ise 6,66 olması öngörülmektedir. Cari dengenin 2020 sonunda 12 milyar dolar, 2021 yılında ise 16,4 milyar dolar açık vermesi beklenmektedir. GSYH büyümesinin 2020 ve 2021’de sırasıyla %3,3 ve %3,9 olacağı öngörülmektedir. TCMB haftalık repo faizinin cari ay sonunda %10,33’e, 3 ay sonrasında %9,82’ye, 6 ay sonrasında %9,48’e ve 12 ay sonrasında ise %9,14’e gerilemesi beklenmektedir. Hali hazırda %13,08 olan 10 yıllık tahvil faizlerinin 12 ay sonrasında %10,50 seviyesinde dengeleneceği beklenmektedir.
Kaynak:BMD
Hibya Haber Ajansı
