Haftalık ekonomik gelişmeler 10-14.08.2020

Geride bıraktığımız haftada yurt içinde BIST100 Endeksi’nin gün içerisinde, önceki günün kapanışına göre ilk eşik olarak %5 veya daha fazla ve ikinci eşik olarak %7 veya daha fazla düşmesi halinde işlemleri geçici olarak durduracak devre kesici sisteminin uygulamasıyla başladık.

Yurt içinde öne çıkan diğer önemli veriler ise işsizlik oranı, sanayi üretimi ve cari işlemler dengesi oldu. Mayıs ayında işsizlik oranı 0,1 puanlık artış ile %12,9 seviyesinde gerçekleşti. Sanayi üretimi nisan ayında %30,2 azalış ile tarihi dip seviyelerini gördükten sonra, salgın sürecinde normalleşme döneminin başladığı haziran ayında %17,6 arttı. Türkiye’nin cari işlemler hesabı ise haziran ayında 2,9 milyar dolar açık verdi. Yurt dışında ise ABD’de tüketici fiyat endeksi verisi takip edildi. ABD’de temmuzda aylık %0,6, yıllık bazda ise %1 artış gösterdi. Ayrıca ABD’nin dün yayınlanan işsizlik başvuruları verisinin marttan bu yana ilk kez 1 milyonun altında kalarak 963 bin kişiye gerilemesi dikkat çekti. Hafta boyunca karışık bir görünüm sergilemiş olmasına rağmen 1.126 seviyesine kadar yükselen BİST100 Endeksi, %2,19 kazançla 1.084 puandan haftayı tamamladı. Hafta genelinde dalgalı bir seyir izleyen Dolar/TL 7,18-7,38 bandında, Euro/TL ise 8,44-8,73 bandında işlem gördü. Brent tipi petrol hafta genelinde yatay seyrini sürdürerek varili 44-45 dolar seviyesinden fiyatlandı. Bir önceki hafta güvenli liman alımları altın fiyatlarını zirvede tutarak tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkarmıştı. Bu hafta içinde ise kar satışlarının etkisiyle rekor seviyelerinden geri çekilerek 1.863 dolara kadar gerileyen altının onsu, haftanın ikinci yarısından sonra kayıplarını geri almaya başladı. Altının gramı ise 481,8 TL ile haftanın en yüksek seviyesini gördü. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftaya 595,4 seviyesinden başlayarak hafta sonuna doğru 541,7 seviyesine kadar geriledi. Yurt dışı yerleşik yatırımcılar 31 Temmuz- 7 Ağustos haftasında reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 566,5 milyon dolar hisse senedi, 141,4 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) sattı. Aynı dönemde yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 220 milyar dolarla rekor kırdı.

Haftanın ilk işlem gününe %0,57 ekside 1.054 puandan başlayan BİST100 Endeksi 1.039-1.079 bandında dalgalı bir seyir seyir izleyerek günü 1,41 primle 1.076 puandan tamamladı. Türkiye 2 yıllık tahvil faizi %13,37, 10 yıllık tahvil faizi %14,43, ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,56’dan haftaya başlangıç yaptı. Dolar/TL haftayı 7,27 Euro/TL 8,54 seviyelerinden açtı.

Pazartesi günü TÜİK tarafından açıklanan verilere göre mayıs ayında işsizlik oranı %12,9 oldu. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2020 yılı Mayıs döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 331 bin kişi azalarak 3 milyon 826 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0,1 puanlık artış ile %12,9 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,2 puanlık artış ile %15,2 oldu.

Hazine ve Maliye Bakanlığı temmuz ayına ilişkin nakit gerçekleşmelerini açıkladı. Buna göre hazine nakit dengesi 30,8 milyar TL açık verdi. Buna göre, geçen ay Hazinenin nakit gelirleri 86 milyar 985 milyon lira, nakit giderleri 118 milyar 227 milyon lira oldu. Faiz dışı giderler 110 milyar 139 milyon lira, faiz ödemeleri ise 8 milyar 88 milyon lira olarak gerçekleşti. Faiz dışı denge ise 23 milyar 154 milyon lira açık verdi.

Merkez Bankası, 12 Ağustos 2020 tarihinden geçerli olmak üzere, piyasa yapıcı bankalara açık piyasa işlemleri çerçevesindeki imkan limitlerinin sıfırlandığını bildirdi.

Salı günü açıklanan verilere göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı gerçekleştirdiği 2 tahvil ihalesinde 4 milyar 146,9 milyon lira borçlanmaya gitti. Bakanlık, ilk ihalede 2 yıl (630 gün) vadeli, 6 ayda bir %4,5 kupon ödemeli sabit kuponlu devlet tahvilini yeniden ihraç etti. İhalede basit faiz %13,57, bileşik faiz %14,03 oldu. Hazine ikinci ihalede ise 5 yıl (1771 gün) vadeli, 6 ayda bir %0,75 reel kupon ödemeli TÜFE'ye endeksli devlet tahvilinin yeniden ihracını gerçekleştirdi. İhalede reel basit faiz %1,89, reel bileşik faiz ise %1,9 oldu.

İngiltere’de haziran ayında bir önceki aya göre değişim göstermeyerek işsizlik oranı, %3,9 seviyesinde sabit kaldı. İşsizlik başvuruları %2,2 azalarak 94,4 bin kişiye geriledi.

Almanya ZEW beklenti endeksi ağustos ayında, 71,5 olarak gerçekleşti. (Beklenti55,8)

ABD’de üretici fiyatları temmuz ayında bir önceki aya göre %0,6 ile beklentinin üzerinde arttı. Üretici fiyatları yıllık bazda ise %0,4 düşüş gösterdi.

Moodys, salgının tedarik zinciri değişikliklerini hızlandıracağını belirterek, tedarik zincirlerinin daha sağlam, parçalı ve bölgesel odaklı hale geleceğini bildirdi. Salgının küresel ticaret ilişkilerindeki temel değişiklikleri özellikle Asya'da hızlandıracağı belirtildi.

Çarşamba günü açıklanan verilere göre, İngiltere 2020 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %20,4’lük daralma göstererek salgın kaynaklı karantina önlemlerinden sert şekilde etkilendi. İngiltere ekonomisi yıllık bazda ise %21,7 küçülme yaşadı.

İngiltere’de sanayi üretimi, haziranda aylık bazda %9,3 artış gösterirken, yıllık bazda ise %12,5 azalış gösterdi. Euro Bölgesi’nde ise sanayi üretimi haziranda aylık bazda %9,1 artarken, yıllık bazda ise %12,3 geriledi.

ABD’de tüketici fiyat endeksi, temmuzda aylık %0,6 artarken, yıllık bazda %1 arttı. ABD’de temmuz ayında bütçe açığı ise 63 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bütçe açığı, haziranda ise 864 milyar dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştı.

Global petrol üretimi, geçtiğimiz ay, bir önceki aya göre günlük ortalama 1,29 milyon varil artarak günlük 88,75 milyon varil düzeyinde gerçekleşti

TCMB tarafından her hafta Perşembe günü açıklanan, yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre, 31 Temmuz - 7 Ağustos haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 566,5 milyon dolar hisse senedi, 141,4 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) sattı. Bahsi geçen haftada Londra swap faizlerinde sert yükselişler yaşanmasıyla sert düşüş yaşayan BİST100 Endeksi 31 Temmuz - 7 Ağustos tarihleri arasında %5,88 değer kaybetmiş olup 2 yıllık gösterge tahvil faizi ise 191 baz puan artmıştır.

Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre, 7 Ağustos ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 4.794 milyon dolar artarak 136.001 milyon dolara ve tüzel kişilerin döviz mevduatı 1.839 milyon dolar artarak 83.507 milyon dolara yükseldi. Yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam döviz mevduatı 7 Ağustos ile biten haftada 6.587 milyon dolar artarak 219.508 milyon dolarla rekor kırdı. 31 Temmuz kapanışında 6,9372 olan TCMB dolar alış kuru 7 Ağustos tarihinde 7,1593 seviyesine yükseldi. Böylelikle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatının TL karşılığı 94,4 milyar TL artarak 1.571,2 milyar TL oldu.

Merkez Bankası’nın brüt döviz rezervi geçtiğimiz hafta itibariyle bir önceki haftaya göre, 46 milyar 594 milyon dolara gerilerken, altın rezervi ise 45 milyar 230 milyon dolara yükseldi. Böylece toplam rezervler 91 milyar 824 milyon dolar seviyesine yükselmiş oldu.

Almanya’da tüketici fiyat endeksi, temmuz ayında aylık bazda %0,5, yıllık bazda ise %0,1 azaldı.

ABD işsizlik başvuruları, 8 Ağustos haftasında marttan bu yana ilk kez 1 milyonun altında kalarak 963 bin kişiye geriledi. ABD’de ithalat fiyat endeksi ise, temmuzda aylık %0,7 artarken, yıllık bazda %3,3 azalış gösterdi.

Bugün açıklanan Çin’in temmuz ayına ilişkin sanayi üretimi beklentilerin altında artış gösterdi. Temmuz ayında haziran ayı ile aynı seviyede artış gösterirken, bir önceki yılın aynı dönemine göre %4,8 yükseldi.

TÜİK tarafından açıklanan verilere göre Türkiye’de sanayi üretimi, salgın sürecinde normalleşme döneminin başladığı haziranda aylık bazda %17,6 yükseliş gösterirken yıllık bazda ise %0,1 arttı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, haziran ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre %7,8, imalat sanayi sektörü endeksi %19,0 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %6,7 arttı.

Merkez Bankası haziran ayı ödemeler dengesi istatistiklerine göre, cari işlemler hesabı haziranda 2 milyar 934 milyon dolar açık verdi. Bunun sonucunda on iki aylık cari işlemler açığı 11 milyar 94 milyon dolar oldu. Cari denge bir önceki ay olan mayısta 3,8 milyar dolar geçtiğimiz yılın aynı ayında ise 109 milyon dolar açık vermişti.

Türkiye tarım ÜFE' de temmuz ayında bir önceki aya göre %0,49, bir önceki yılın aralık ayına göre %9,02, bir önceki yılın aynı ayına göre %16,28 ve on iki aylık ortalamalara göre %13,86 artış gerçekleşti. Tarım ÜFE yıllık bazda ise %16,28 artış gösterdi.

TÜİK tarafından açıklanan bir başka veriye göre, perakende satış hacmi haziran ayında bir önceki aya göre %16,5 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları %1,9, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) %24,8, otomotiv yakıtı satışları %23,4 arttı. Perakende satış hacmi yıllık bazda ise %0,8 azalış gösterdi.

Euro Bölgesi’nde 2.çeyrek GSYH çeyreksel bazda %12,1, yıllık bazda ise %15 azalış gösterdi.

Bugün ABD’de veri akışı açsısından oldukça yoğun bir gün oldu. ABD’de perakende satışlar, temmuzda bir önceki aya göre %1,2 artış göstererek beklentinin gerisinde kaldı. ABD’de sanayi üretimi ise, temmuzda bir önceki aya göre beklentiler doğrultusunda %3 artış gösterirken yıllık bazda %8,2 düştü. ABD Michigan tüketici güven endeksi, ağustosta 72,8 oldu.

Haftanın son işlem gününe %0,06 ekside 1.094 puandan başlayan BİST100 Endeksi, seans içinde satış ağırlıklı seyir izleyerek %1,49 düşüşle 1.084 puandan günü tamamladı. Küresel piyasalarda karışık bir görüntü hakim. Türkiye’nin 2 yıllık gösterge tahvil faizi %13,83, 10 yıllık tahvil faizi %14,62 ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,70 seviyesinden işlem görüyor. Dolar endeksi 93 seviyesinde bulunurken, Euro/Dolar paritesi 1,18 seviyesinin üzerinde bulunuyor.

Uzun Vadede Ne Bekliyoruz…

8,35x olan BİST100 cari F/K çarpanı 9,5x olan 5 yıllık ortalamasına göre %12,0 iskontolu. Türkiye özelinde 2018 ve 2019 yılında artan piyasa volatilitesinin azalmasıyla Borsa İstanbul son dönemde önemli bir ralli yaparak rekor tazelemesine rağmen koronavirüs ve petrol fiyatlarındaki hareketler nedeniyle uluslararası endekslere paralel şekilde 2017 yılından beri en düşük seviyelerini de gördü. Mevcut çarpanda iskonto olmasına rağmen önümüzdeki dönem için belirsizliklerin artıyor olması BİST için aşağı yönlü riskleri artırabilir.

2019’da tamamı ikinci yarıda olmak üzere toplam 1.200 baz puan indirime giderek politika faizini %12,00 seviyesine indiren TCMB, 16 Ocak’ta yapılan 2020 yılının ilk toplantısında 75, 19 Şubat’ta 50, planlı toplantısından 2 gün önce olağanüstü toplanarak 17 Mart’ta 100, 22 Nisan’da 100 ve 21 Mayıs’ta 50 baz puan indirim yaparak toplamda 375 baz puan indirimle haftalık repo faizini %8,25’e çekti. 25 Haziran ve 23 Temmuz toplantılarında ise değişiklik yapmayarak haftalık repo faizini mevcut %8,25 seviyesinde bıraktı.

Haziran ayında %1,13 artan TÜFE’nin TCMB beklenti anketine göre; Ağustos ayında %0,68, Eylül ayında %0,92, 2020 yılı sonunda %10,82 ve 12 ay sonrasında %9,70 artması beklenmektedir. Yine aynı ankette Dolar/TL’nin 2020 sonunda 7,34, 12 ay sonrasında ise 7,68 olması öngörülmektedir. Cari dengenin 2020 sonunda 17,3 milyar dolar, 2021 yılında ise 20,7 milyar dolar açık vermesi beklenmektedir. GSYH büyümesinin 2020 ve 2021’de sırasıyla -%1,6 ve %4,3 olacağı öngörülmektedir. TCMB haftalık repo faizinin cari ay sonunda %8,43’te kalması, 3 ay sonrasında %9,06’ya, 6 ay sonrasında %9,20’ye ve 12 ay sonrasında ise %9,10’a gerilemesi beklenmektedir. Hali hazırda %12,56 olan 10 yıllık tahvil faizlerinin 12 ay sonrasında %12,72 seviyesinde dengeleneceği beklenmektedir.